Hoe draag je als politie bij aan de aanpak van ondermijning?
De politie handhaaft de openbare orde en spoort verdachten op. Hoe draag je vanuit dat takenpakket bij aan de aanpak van ondermijning? Midden in de fusie naar één nationale politie was dit een van de opgaven waar de nieuwe organisatie mee aan de slag moest. Dat leidde tot een programma genaamd ‘betere bijdrage aanpak ondermijning’.
Initiatiefase begeleid
Terwijl teams en taken van regiokorpsen naar de nieuwe regionale eenheden verschoven, ontstond de behoefte om richting te geven aan de aanpak van ondermijning. Het opstarten van een programma hielp om die richting te bepalen. Mijn belangrijkste bijdrage daarin was het uitwerken van de ruwe opdracht naar een programmavisie en een strategie.
Aanpak van ondermijning vanuit maatschappelijke oriëntatie
Door de reorganisatie was de blik van de politie sterk naar de eigen organisatie gericht. Ondermijning is echter een maatschappelijk fenomeen; criminelen hebben de maatschappij nodig om hun geld te verdienen, wit te wassen en te besteden. De aanpak van ondermijning vroeg daarmee om het verschuiven van de blik van binnen naar buiten.
Spanning op de opdracht
Binnen het openbaar ministerie werd de term ‘ondermijning’ gebruikt voor de georganiseerde criminaliteit. Daarmee ontstond verwarring. De opsporing vraagt om de aanpak van zware, georganiseerde criminaliteit, terwijl we maatschappelijk de effecten van die criminaliteit willen weren. Dat betekent bijvoorbeeld het voorkomen dat een crimineel zijn geld wit kan wassen. Om dat aan te pakken is samenwerking nodig tussen verschillende spelers in de maatschappij. Door die samenwerking kom je tot een effectieve aanpak van ondermijning.
Brainstorm leidt tot doelen
Mijn bijdrage bestond uit richting geven tijdens de opstart van het programma. Samen met de recherchechefs van de elf eenheden is de thematiek besproken. Vervolgens werden alle beelden die daarbij opkwamen verzameld in een gezamenlijke brainstorm. Dat leidde tot termen die uiteenliepen van ‘plofkip’ tot ‘veroordeling’. De uitkomsten daarvan zijn met het programmateam omgezet naar een aantal doelen. Uiteindelijk zijn die doelen verder uitgewerkt tot een Doelen-Inspanningen-netwerk.
Plofkip stond voor de aanpak die Stichting Wakker Dier heeft toegepast om ons als consument te wijzen op de effecten van ons koopgedrag. Door goedkope kip te blijven kopen, houden we misstanden in stand. Uiteindelijk heeft dat geleid tot de ‘beter leven’-sterren op de vleesverpakkingen. Als consument kan je nu kiezen onder welke omstandigheden de dieren die je consumeert opgroeien.
Programmateam werkt waardegedreven
Om de doelen te realiseren werd een programmateam geformeerd. De recherchechefs van de elf eenheden leverden daarvoor de teamleden. Omdat ieder teamlid uit een ander deel van de organisatie kwam, was mijn eerste prioriteit om een team te vormen. De eerste stap was om tot gezamenlijke waarden te komen. Wat willen we dat onze nieuwe cultuur wordt, hoe werken we samen? Wat vraagt dat van ieder teamlid? En hoe zetten we de gedeelde (nationale) belangen centraal? De tweede stap was het vertalen van die waarden naar richtinggevende uitspraken. Een daarvan werd, dat als een oplossing bij twee eenheden toepasbaar was, het in de andere negen ook toepasbaar moest zijn. Daarmee doorbraken we de weerstand, ook wel het ‘not invented here’-principe, die in veel van de oude korpsen heerste.
Overdragen naar uitvoering aanpak van ondermijning
Na een jaar heb ik de leiding overgedragen aan een programmamanager die als dictrictsschef afkomstig was uit een van de eenheden. Hij heeft met het team de beweging doorgezet. Daarmee zijn de richtinggevende kaders en uitgangspunten voor samenwerking gebruikt als basis voor de uitvoering. Het programmateam deed haar werk in gezamenlijkheid en met veel plezier. Dat was ook zichtbaar in de effecten die bereikt werden, onder meer op de gerichte aanpak van misstanden in vakantieparken.
Meer weten?
Wil je ook een programma opstarten en kan je wel wat hulp gebruiken? Of kan jouw lopende programma wel een impuls gebruiken? Daar help ik graag bij. Vul onderstaand formulier in, dan neem ik contact met je op.