Bibob biedt meer kansen dan nu benut worden

De Wet Bibob wordt binnenkort herzien. Het ministerie van Justitie en Veiligheid is daar druk mee bezig. In twee tranches beoordeelt de Tweede kamer de voorstellen. Dat is mooi omdat er vanuit de praktijk vraag was naar nieuwe mogelijkheden. Uit WODC-onderzoek blijkt: Bibob biedt meer kansen dan nu benut worden. De vernieuwing van de wet vormt een mooie aanleiding voor gemeenten om te ontdekken welke mogelijkheden Bibob nog meer bood en biedt. Daarmee ontstaat een kans tot versterking van de bestuurlijke weerbaarheid tegen ondermijning. Het verzilveren van die kans vraagt om ambtelijk en bestuurlijk draagvlak en een goede strategie.

Toepassing varieert tussen kleine en grote gemeenten

Het WODC-onderzoek geeft een duidelijk inzicht, dat grotere gemeenten meer doen met Bibob dan kleine gemeenten. Twee derde van de gemeenten met meer dan 100.000 inwoners stuurt Bibobvragenlijsten uit, terwijl maar een derde van de kleine gemeenten met minder dan 50.000 inwoners dat doet. Dat heeft te maken met de beschikbare capaciteit en kennis. In een kleinere gemeente blijkt het lastig om capaciteit voor Bibob vrij te spelen. En omdat er minder aanvragen binnenkomen, duurt het langer voordat ze vaardigheid en expertise in de beoordeling van Bibobaanvragen opdoen.

De noodzaak neemt toe

Door de decentralisatie van overheidstaken hebben gemeenten steeds meer te zeggen in de maatschappij. Dat maakt ook dat ze kwetsbaarder worden voor misbruik. Er is immers geld te halen bij de gemeente en malafide ondernemers proberen daar misbruik van te maken. Daarom moeten gemeenten zich weren tegen bedoeld en onbedoeld misbruik. Hun bestuurlijke weerbaarheid moet omhoog. De wet Bibob is juist hiervoor bedoeld.

Wet Bibob is een bewezen instrument

Het effect van het hanteren van Bibob is duidelijk. Het schrikt malafide ondernemers af. Als ze bellen om te horen of een gemeente Bibobbeleid heeft, is het gesprek vaak snel voorbij. Deze ondernemer zoekt zijn heil elders. Daarom is het belangrijk dat alle gemeenten Bibobbeleid hebben. Zo wordt een waterbedeffect voorkomen.

Uit het WODC-onderzoek blijkt ook dat Bibobonderzoeken vrij vaak leiden tot de weigering of intrekking van een vergunning. Dat betekent dat ook onder de ondernemers die gewoon een Bibobvragenformulier invullen er zijn die niet door een integriteitstoets komen. Die gevallen bevestigen het belang en de effectiviteit van het instrument. Met Bibob verhogen we de bestuurlijke weerbaarheid.

Bibob-beleid publiceren

De onderzoekers van Regioplan die het WODC-rapport hebben opgesteld, keken ook hoeveel gemeenten hun beleid hebben gepubliceerd. Dat waren er 329 van de 355 (93%). Dat betekent dat niet elke gemeente Bibob-beleid heeft of het niet heeft gepubliceerd, terwijl bestuursorganen wettelijk verplicht zijn om hun regelingen (verordeningen) openbaar te maken op de website wetten.overheid.nl.

TIP:

Publiceer je beleid op de gemeentesite en op wetten.overheid.nl. Dan is voor ondernemers meteen duidelijk dat je Bibob-beleid hebt. Bovendien voldoe je dan netjes aan de regels.

Waterbedeffect voorkomen

Na de herziening van de wet Bibob in 2013 is het mogelijk om subsidies, sommige aanbestedingen en vastgoedtransacties te beoordelen. In de praktijk gebeurt dat maar beperkt. Veel gemeenten toetsen alleen vergunningaanvragen binnen de horeca en laten daarmee kansen liggen. Daardoor bestaat het risico dat malafide ondernemers toch misbruik blijven maken van een bestuursorgaan. En waar de ene gemeente wel met vastgoed aan de slag is, blijkt nog te vaak dat de buurgemeente dat niet doet. Het risico daarvan is, dat er een waterbedeffect ontstaat; malafide ondernemers verplaatsen hun activiteiten naar een gemeente die geen beleid heeft.

TIP:

Stem de reikwijdte van je Bibobbeleid af met je buurgemeenten. Zo voorkom je dit waterbedeffect.

Uitdagingen van nu

De huidige tranches met herzieningen van de wet Bibob zorgen ervoor dat een bestuursorgaan meer eigen onderzoek moet doen. Want zonder eigen onderzoek kan je geen beroep meer doen op de expertise van het Landelijk Bureau Bibob. Dat vraagt van de bestuursorganen meer kennis en capaciteit dan er momenteel beschikbaar is. Een verbreding van het bereik naar alle aanbestedingen vraagt ook nog eens om samenwerking tussen verschillende afdelingen. Dat is een behoorlijke uitdaging.

TIP:

Iets doen is beter dan niets doen. Zorg er in ieder geval voor dat je Bibob toepast op de horecavergunningen. De screening op levensgedrag van de Alcohol-/ Drank en Horeca Wet kan eenvoudig worden uitgebreid naar een integriteitstoets.

Bibob biedt meer kansen dan nu benut worden

Om als gemeente je bestuurlijke integriteit te beschermen moet je je weerbaarheid vergroten. Dat vraagt om bestuurlijk draagvlak binnen het College en bij de gemeenteraad. Daarmee kan budget en capaciteit vrijgespeeld worden voor de uitvoering van de wet Bibob. Er is beleid en een strategie nodig om Bibob in te zetten over de volledige breedte van de organisatie. De betrokken medewerkers van de verschillende afdelingen moeten zich bewust zijn van het nut van Bibob. En de collega’s die de onderzoeken uitvoeren moeten getraind worden op het hanteren van de wet, bijvoorbeeld door het volgen van een opleiding tot Bibobcoördinator of -toetser. Met al deze aspecten heb ik ruime ervaring.

Meer weten? Aan de slag met Bibob in jouw organisatie?

Neem gerust contact met me op via mark@albersadviseert.nl, bel met op 06-55 715 125 of vul onderstaand formulier in met een gerichte vraag, dan neem ik contact met je op.

Meer lezen?

• In dit blog kijk ik terug op de opleiding Bibobcoördinator 2019 die ik elk jaar voor SBO verzorg.
• En luister hier hoe een consistent Bibobbeleid je helpt.

Contact

---

Terug naar mijn hoofdpagina